Behiç Ak- Yaşasın Ç Harfi Kardeşiliği

ÇOCUK KİTABI İNCELEME PLANI

TÜRKÇE ÖĞRETMENLİĞİ BÖLÜMÜ 2013-2014 ANLAMA TEKNİKLERİ: OKUMA EĞİTİMİ DERSİ

BEHİÇ AK, Yaşasın Ç Harfi Kardeşliği, Günışığı kitaplığı, 1. Baskı, İstanbul, Eylül 2013

ÇOCUK EDEBİYATI ÇOCUK KİTABI İNCELEME PLÂNI

KLASİK İÇ VE DIŞ İNCELEME

I.                   DIŞ İNCELEME:

1.      Eserin Adı:

“Yaşasın Ç Harfi Kardeşliği” kitabın ismini oluşturuyor. Çocuk Edebiyatı açısından bu isim, çocukların hayal dünyasına yönelik bir isimdir. Çünkü kitabın isminden de anlaşılıyor ki bir “Ç”  harfi merakı bulunmakta. Okuyucu kitabın ismindeki “Ç” harfini merak ediyor ve merak ögesi sayesinde kitabı zevk alarak okuyor.

Kitabın içindekiler bölümünü oluşturan 12 bölüm vardır. İsimleri ise şöyledir: “Rıza Bey’in kulakları çın çın çınlıyor.”, “Ali’nin ödevi ve köstebekler.”, “Haylaz Ç harfi.”, “Yaşasın Ç harfi kardeşliği.”, “Ömür törpüleme mühendisi.”, “Çamaşır makinesinin yetmişinci doğum günü.”, ”Yapılacak bir şey yok.”, “On sekiz bin beş yüz altı tık.”, “Ali’nin rüyasındaki evler.”,”Eskici!”,”Rıza Bey’in gizli planı.”, “Ömür törpüleme makinesi iş başında.”

“Rıza Bey’in kulakları çın çın çınlıyor.” ismi konuyla uyumlu olarak seçilmiştir. Ve bu cümle okuyucular için heyecan verici, dikkat çekici bir sözcük olarak kullanılmıştır.

“Ali’nin ödevi ve köstebekler.” ismi de köstebekleri bilen okuyucular için dikkat çekici olabilecek niteliktedir. İsim ile konunun bağlantısı vardır.

Bir başka bölüm ise “Haylaz Ç harfi.”’ dir. Bu isimle bölümlerin yavaş yavaş romanın ismi ile bağlantısı kuruluyor. Bu yüzden merak giderek artıyor.

Asıl bölümümüz kitabında ismini oluşturan “Yaşasın Ç harfi kardeşliği.” bölümüdür. Çünkü bu bölüm kitabın ismini oluşturmaktadır ve de okuyucuya roman hakkında artık genel bir fikir vermektedir.

Kitabın kalan diğer bölümleri de aynı şekilde konu ve isim bağlantılı olarak yazılmıştır. Bölümler konuyla uyumlu olarak seçilmiştir. “Ömür törpüleme mühendisi.”, “Çamaşır makinesinin yetmişinci doğum günü.”, ”Yapılacak bir şey yok.”, “On sekiz bin beş yüz altı tık.”, “Ali’nin rüyasındaki evler.”, ”Eskici!”, ”Rıza Bey’in gizli planı.”, “Ömür törpüleme makinesi iş başında.” bölümlerinde ilgi çekici isimler kurulmuş ve merak ögesinin bundan sonra da devam etmesini sağlamıştır.

Kitaptaki tüm bölümler aynı olayın devamı niteliğindedir. Ve bu bölümlerle roman bir bütün halindedir. Kitapta merak ögesi ağırlıktadır.

2     Yazarı ve Yazar Hakkında Bilgi: Behiç AK

Behiç Ak Doğum tarihi: 1956 - Doğum yeri: Türkiye / Samsun - Mesleği: Karikatürist, oyun yazarı ve çocuk kitapları yazarı

Türk karikatürist, çocuk kitapları ve oyun yazarı.

1956 Samsun doğumlu olan Behiç Ak, mimarlık öğrenimi gördü. 1982'den beri karikatür çizmekte olan Behiç Ak, Cumhuriyet Gazetesi'nde "Kim Kime Dum Duma" adlı çizgi bandı çizmektedir.

Çocuk kitapları Türkiye ve Japonya'da, karikatür bant kitapları Türkiye ve Almanya'da yayımlanmıştır.

1994'de çektiği Türk Sinemasında Sansürün Tarihi - Siyahperde adlı belgesel film çalışması aynı yıl Ankara Film Festivali'nde "En İyi Belgesel Film" ödülünü kazanmıştır.

Bina adlı oyunu 1984'de, Tek Kişilik Şehir adlı oyunu 2007'de Devlet Tiyatrosu'nda ve Ayrılık adlı oyunu Harbiye Şehir Tiyatrosu'nda sergilenmiştir. Yüksek Tansiyonlu Çınar Ağacı, Gökdelene Giren Bulut, Büyükannem ve Miyop, Ejderha, Uyurgezer Bir Fil, Rüzgarın Üzerindeki Şehir, Kedi Adası ve Yaşasın Ç Harfi Kardeşliği adlı çocuk kitapları vardır. Yazar “Yaşasın Ç Harfi kardeşliği” adlı çocuk kitabıyla, 2014 Astrid Lindgren Anma Ödülü (ALMA) adayımızdır.

3     Kitabın Basım Yeri ve Yılı: İstanbul, Eylül 2013

Kitabın ilk basımının 2013 yılında yapıldığı açıktır. Kitap ilk baskıdır.2000 adet üretilmiştir. Bu bilginin okura sunulması kitabın olumlu niteliğini, okuyucuyu düşündüğünü göstermektedir.

4      Kaçıncı Baskı: 1. Baskı

Kitabın basım yılın ilktir. İlk kez basılmış bir kitap olarak okuyucuya sunulmuştur. Bu bilginin kitapta verilmesi okuyucuyu doğru yönlendirmek açısından oldukça önemlidir.

5     Kapak Düzeni, Kapak resmi ve Cilt kalitesi:

Kapak düzenine ilk bakıldığında; sayfanın en üstünde kırmızı renk ve büyük harflerle yazılmış yazar ismi dikkati çekiyor. Yazarın isminin kitabın isminden daha yukarıda ve kırmızı renkte yer alması, yayınevi tarafından kitaptan çok yazarın ön planda tutulduğunu gösteriyor.

Yazar ismi altında belirtilmiş olan kitap ismi ise daha küçük ve daha kapalı bir renkle yazılmış. Yalnız “Ç” harfi daha büyük ve daha açık bir renktedir.

Kitabın sol alt köşesinde ise bir alt başlık şeklinde kitabın yazıldığı yayın evinin(Günışığı Kitaplığı) ismi bulunmakta. Tam ortaya denk gelecek şekilde bir resim çizilmiş ve daha büyük boyutta çizilmiş resimde kahramanımız ve onun etrafında kısmen daha küçük çizilmiş kitaptaki diğer kahramanlar bulunmaktadır. Sağ alt köşeye yakın ise bir kedi resmi çizilmiştir. Ön kapaktaki resimde sadece kızlı erkekli kahramanlar bulunmakta. Bunların kahramanımız ve arkadaşları olduğu anlaşılmaktadır. Resimde dikkat çeken bir nokta ise süt dişlerini düşürme çağında olan kahramanların bu özelliği resimde gösterilmiştir. Başkahramanımız ise ön kısımda elini çenesinin altına dayamış olanlara bir anlam verememiş ve ne yapacağını bilemiyor bir halde çizilmiştir. Bundan da anlaşılıyor ki bu resim kitabın çok ileri bir bölümüne ait bir resimdir. Yazarımızın kedilere olan merakından ve sevgisinden dolayı sadece ön kapakta değil kitap içindeki resimlerde de bir kedi çizilmiştir. Kitabın ön kapağında “Ç” harfi ile ilgili bir açıklama bulunmamaktadır. “Ç” harfinin içeriği ise kitabın okunmasıyla anlaşılacaktır. Fakat bu okuma işinin hangi yaş grubundaki okurlara yönelik olduğu belirtilmemiştir. Bu ise okurların doğru kitaplara yönelmesini engelleyici niteliktedir. Aynı zamanda okur kitlesinin belirtilmesinin dışında, kitabın türünün de ön kapakta belirtilmediğini görüyoruz. Doğru okuyuculara ulaşabilmek için önemli olan bu ayrıntı ön kitap için eksik kalmıştır. Aynı zamanda kapağın iç kısmı da boş bırakılmak yerine değerlendirilmiştir. Kapağın iç kısmı sarı bir renk ile renklendirilmiştir.

Yayınevi sadece ismini yazmakla kalmamış aynı zamanda isimle birleştirdikleri sembollerini de kitap üzerine eklemişlerdir. Böylece yayınevi kendi reklamını da dikkat çekici bir şekilde yapmayı amaçlamış olmalıdır..

Kitabın cilt kalitesine bakıldığında; kapağı, parlak olarak resmedilmiş beyaz bir karton kâğıdın oluşturduğu görülür. Bu kâğıt parlaklık açısından okuyucu için dikkat çekicidir. Ve çocuk için iç sayfaların dayanıklılığından daha fazla bir dayanıklılığa sahip olduğu söylenebilir. İç sayfaların daha az dayanıklı olduğu kullanılan kâğıt kalitesine bağlıdır. Ve bu kitap için normal kalitede bir kâğıt kullanımı seçilmiştir.

6      Arka Kapak ve Kitabın Sırtı Değerlendirilmiş mi ?:

Arka kapağa bakıldığında kapağın sadece dış kısmının değerlendirildiği yine ön kapakta olduğu gibi iç kısmının değerlendirilmediği görülüyor.

Arka kapakta ilk göze çarpan ön kapakta olduğu gibi yazarın ismi oluyor. Kitabın en üst kısmında kırmızı büyük harflerle yer almaktadır. Yazarın isminin hemen altında kitabın ismi (Yaşasın Ç Harfi Kardeşliği) yer almaktadır. Kitabın isminde dikkat çeken ise “Ç” harfinin diğerlerinden büyük olarak yazılmış olmasıdır. Yazarın ismi ve kitabın isminin hemen yanında kahramanın ve kedinin resmi bulunmaktadır. Kedi resmi yazarın kediye olan ilgi ve sevgisini göstermektedir. Daha önceki bilgilerde de olduğu gibi kitapta kedi ile ilgili bir olay geçmemektedir. Kitabın sırt kısmında ise kitabın içinden seçilmiş bir paragraf bulunmaktadır ve bu paragrafın hemen üzerinde yazara ait küçük bir bilgi yer almaktadır. Bu bilgi biraz daha uzun tutulup okuyucu bilgilendirilebilirdi. Kitabın sol alt kısmında yayınevinin amblemi ve ismi bulunmaktadır. (Günışığı kitaplığı). Arka kapağın sadece dış kısmı kullanılmamıştır. Kapağın iç kısmına da sarı bir renk verilerek kapağın iç kısmı değerlendirilmiştir.

Arka kapakta, son olarak sağ alt köşede kitabın “ISBN” numarasını belirten etiket görülüyor. Bu da okuyucu aydınlatması bakımından olumlu olarak karşılanıyor.

Kitabın sırtı da değerlendirilmiştir. Ön ve arka kapakta olduğu gibi kırmızı büyük harflerle yazarın ismi ve kısmen daha küçük ve siyah renkte kitabın ismi bulunmaktadır.Yazar ve kitap ismi arasında başkahramanımızın resmi bulunmaktadır.En alt kısım da ise yayın evinin amblemi bulunmaktadır.

7      Kitabın Boyutları:

“Yaşasın Ç Harfi Kardeşliği” kitabının boyutları için, Çocuk Edebiyatı ürünleri için uygun görülen klasik boyutlar tercih edilmiştir. Böylece çocuklara yönelik dikkat çekici bir yeniliğin yapılmadığı görülüyor. Fakat kitaptaki sayfa sayılarının yazılış stillerinde farklılık yapılmıştır. Bu da kısmen bir değişiklik sayılabilir. Kitap 120 x 180 mm’dir.

Klasik boyutlardaki kitabın sayfa sayısının da ortalama olarak seçildiği görülüyor. Bu yanıyla kitap okuyucunun gözünü korkutmuyor.

Böylece kitap, boyutu ve sayfa sayısıyla okuyucularına bir kolaylık sağlıyor.

8      Sayfa Düzeni ve Yazı Puntosu:

Sayfa kenarları için her sayfada aynı boşluğun bırakıldığını ve korunduğu görülüyor. Bu boşluk oranı ise kitabın okunmasını kolaylaştırıyor.

Her bölümde bir resim bulunmaktadır. 12 bölüm bulunmaktadır ve 12 resim bulunmaktadır. Resimler 11, 14, 21, 28, 35, 45, 50, 62, 79, 94, 97 ve 104. sayfalarda yer almaktadır. Kitap dikkatli bir şekilde okunduğunda 11. Bölümün ( Rıza Bey’in gizli planı)sonunda gelişen olayın kitabın ön kapağına resmedildiği görülmektedir. Resimlerin yazar tarafından resmedilmesi de yazarın resimlere özen gösterdiğini göstermektedir.

Yazı büyüklüğü 12 puntodur. Sayfalarda yazı büyüklükleri ve satırlar arası boşluklar Çocuk Edebiyatı ürünlerinin klasik verilerine uygun olarak düzenlenmiştir. Satırlar arası düzen ise “paragraf”’lar ile sağlanmıştır.

Sayfalar boyunca her sayfaya ait numara sağ ve sol alt köşelerde belirtilmiştir. Bu anlamda sayfa numaraları bakımından kitap ile okuyucuya bir yenilik sunulmamıştır.

II.                İÇ İNCELEME

1.      Kitabın Konusu:

İnsan Hayatında Teknolojinin Yeri

2.      Kitabın Ana Düşüncesi ve Diğer İletiler:

Teknolojiye bağlı olmuş bir gencin yaptığı hatayı fark ederek hatasından dönmesi ve dostluk ile kardeşliğin önemini anlamasıdır.

Diğer İletiler:

Teknolojinin günümüzdeki yeri

Aile kavramının eskisi kadar öneminin kalmadığı

Yetişen neslin özgürlük ve farklılık merakı

Çıkar amaçlı yapılan hileler

Üretim, tüketim ve verimlilik

Asıl kahraman Ali’dir. Ali teknoloji bağımlısı biridir. Herkesten farklı olma merakı vardır. Roman, nüfus kayıtlarında soyadına yanlışlıkla bir Ç harfi eklenmiş Ali’nin tek bir harfle farklı bir insana dönüşmesini eğlenceli ve düşündürücü bir kurguyla aktarıyor. Yazar, Facebook ve Twitter gibi sosyal paylaşım sitelerinin sözlü ve yazılı iletişim biçimlerimizi farklılaştırdığı; tüketmenin  gündelik yaşamlarımızın odak noktası haline geldiği günümüz dünyasını, “Bay Ç” olarak ünlenen bir çocuğun gözünden anlatıyor. Kahramanımız Ali, nüfus kâğıdını bir türlü bulamayınca yenilemeye gidiyor ve Hoşgörü olan soyadının nüfusa “Hoşgörüç” olarak kaydedildiği anlaşılıyor. Ali bu duruma bayılıyor ve “ç” harfini sahipleniyor. Ç harfi mevzusu facebook’ta hızla yayılıyor ve ortaya yepyeni bir grup çıkıyor: Ç Harfi Kardeşliği. Ancak “ç” harfi yüzünden Ali’nin başına gelenler hem kendisinin aklını karıştırıyor, hem de başkalarının Ali’yi unutmasına neden oluyor. Bay Ç olmak Ali’nin hiç hoşuna gitmiyor. Sevinç onu bu sayede fark etse bile! Ali’nin babası bir plan kurarak Ali’nin arkadaşlarını eve çağırıyor. Ali’ye ve arkadaşlarına ”Ç” harfi kardeşliğinin yanlış olduğunu anlatmak için. Bu durumdan sonra Ali  “Ç” harfinden sıkılıyor ve bundan kurtulmak istiyor ve düşüncelerini arkadaşlarına anlatıyor. Ç harfi kardeşliğinin saçma olduğunu asıl önemli olanın gerçek dostluk, arkadaşlık olduğunu söylüyor ve herkes bunu anlıyor.

3.      Resim Metin Uyumu ve Resimlerin Değerlendirilmesi:

Kitabın içinde bulunan 12 bölüm vardır. Bu bölümler için kullanılan toplam resim sayısı ise 12’dir. Bu resimlerin her biri bölümlere eşit olarak dağıtılmıştır. Her bölümde bir resim kullanılmıştır. Anlatılan olayla resimler aynı anda verilmiştir. Kitapta resim ve metin uyumu doğru bir şekilde okuyucuya aktarılmıştır. Resimler renkli çizim olarak yazarın kendisi tarafından çizilmiştir. Kitabı okuyan biri resimlerdeki anlamları direk anlayabilmektedir. Resimlerin genelinde sarı renk hakimdir.

4.      Dil Yanlışları:

İmlâ Yanlışları:

Oğlunuzla Face’ten ( Face’den) tanıştım.(Behiç Ak, Yaşasın Ç Harfi Kardeşliği.s.34)

Kitabın isminde ve bölüm başlıklarında büyük ve küçük harflerin bir arada kullanıldığı görülmektedir. YaŞasın Ç harfi KaRdeŞLiği( Yaşasın Ç Harfi Kardeşliği)

Noktalama Yanlışları:

Kitapta noktalama yanlışına rastlanılmamıştır.

5.      Deyimler ve Değerlendirilmesi:

Kitapta ağırlıklı olarak deyimlere yer verilmiştir. Kitapta yer alan cümleler açık ve anlaşılır bir şekilde okuyucuya verilmiştir. Deyimler genel olarak anlaşılabilir niteliktedir.

İçine su serpmek

Kızarıp bozarmak

Altını üstüne getirmek

6.      Atasözleri ve Değerlendirilmesi:

“Yaşasın Ç Harfi Kardeşliği” ile birden çok farklı kelime ve deyimle karşılaşan okuyucu, okumuş olduğu romanda atasözü ile karşılaşamıyor. Bu açıdan kitap dil açısından zayıf kalıyor.

7.      Kelimelerin Değerlendirilmesi:

“Yaşasın Ç Harfi Kardeşliği” kitabında pek fazla bilinmeyen kelime kullanılmamıştır. Sadece kitabın 44. Sayfasında thonet sandalye kavramına yer verilmiştir. Bu da kitabın alt kısmında dip notlar ile açıklanarak okura bilgi verilmiştir. Bu özellik de kitabın olumlu niteliğini arttırmaktadır. Okuru düşünerek bilinmeyen kelimelerin açıklanması okura yeni bilgiler katmaktadır.

8.      Anlatım Bozuklukları

Kitapta anlatım bozukluğuna rastlanmamıştır.

9.      Beğendiğiniz Edebî Cümleler:

“Yaşasın Ç Harfi Kardeşliği”  daha çok olaylardan oluştuğundan kitabın edebi yanını oluşturan cümleler çok az kullanılmıştır. Zaten çok az olan edebi cümleler içinden de özel bir cümle seçilememiştir.

1   Kültürel Uyumsuzluklar:

“Yaşasın Ç Harfi Kardeşliği” kitabında kültürel uyumsuzluğa rastlanılmamıştır. Fakat gelişen teknoloji ve değişen dünya şartlarının okul çağındaki bir çocuk üzerinden verilmesi okuru düşündürmektedir. Teknoloji ile fazla içli dışlı olmanın bizim kültürümüzle yetişen insanlara olumlu etki etmediği görülmektedir.

III.             Sonuç ve Değerlendirme

“Yaşasın Ç Harfi Kardeşliği” kitabın ismini ve dördüncü bölümü oluşturuyor. Kitap ismi okurun ilgisini çekecek biçimde oluşturulmuştur. Okur “Ç” harfi kardeşliği ne demek diye merak ederek kitaba ilgi duyar.

Kitabın basım yılın belirtilmesi ve kaç adet basıldığını göstermesi okuyucuyu doğru yönlendirmede yardımcı olmaktadır.

Ön kapakta, yazarın isminin kitabın isminden daha yukarıda ve kırmızı renkte yer alması, yayınevi tarafından kitaptan çok yazarın ön planda tutulduğunu gösteriyor. Aynı zamanda okur kitlesinin ve kitap türünün ön kapakta belirtilmemesi, doğru okuyuculara ulaşabilmek için önemli olan bu ayrıntının dikkate alınmadığını gösteriyor.

Kapak resmi ve kitabın içinde olan resimler metinle gayet uyumludur ve okur bu resimleri doğru değerlendirebilir. Resim ve metin uyumu oldukça doğru kullanılmıştır. Yazarın resimleri kendinin yapması ise resimlerle özel olarak ilgilendiğini göstermektedir.

Arka kapakta, ön kapakta da olduğu gibi yazarın isminin daha üstte olduğu göze çarpmaktadır. Bu da yayınevinin yazarın isminin reklamına önem verdiğini göstermektedir. Ve kitabın sırtının inceliğinin değerlendirilmiş olduğu gözüküyor. Bu anlamda okuyucunun düşünüldüğü gözleniyor.

“Yaşasın Ç Harfi Kardeşliği” kitabının boyutları için, Çocuk Edebiyatı ürünleri için uygun görülen klasik boyutlar tercih edilmiştir. Sayfalarda yazı büyüklükleri ve satırlar arası boşluklar Çocuk Edebiyatı ürünlerinin klasik verilerine uygun olarak düzenlenmiştir. Satırlar arası düzen ise “paragraf”’lar ile sağlanmıştır. Ve bu klasik tutum ile çocuklara yönelik dikkat çekici bir yeniliğin yapılmadığı görülüyor. Resim, baskı, yazı şekil ve yoğunluğu, sayfa düzeni olarak tam bir bütünlük içermektedir.

Kitabın geneline bakıldığın konusunun “İnsan Hayatında Teknolojinin Yeri” olduğu görülmektedir.

Kitap içindeki resimlere bütün olarak bakıldığında öncelikle resimlerin bölümlere orantılı bir şekilde dağıtıldığı,12 bölümde 12 resmin yer aldığı görülmektedir. Bu açıdan da resimlerin okurlar için bir kolaylık ve anlaşılırlık katkısı olduğu söylenebilir. Resimlerin konu için özel olarak çizilmiş olduğu anlaşılıyor ve oldukça başarılı olduğu görülmektedir.

Bir kitabın oluşturulmasında en büyük rolü olan dilin ise özenle seçildiği imla, noktalama ve anlatım yanlışlıklarının pek  yapılmadığı görülüyor.

Tüm bunlar değerlendirildiğinde kitabın oldukça başarılı olduğu ve özen gösterilerek oluşturulduğu görülmektedir. Kitabın Çocuk Edebiyatı ürünlerine uygun olduğu görülmektedir.

SORULAR

1)      Sizin başınıza romandaki gibi bir olay gelse nasıl bir tutum sergilerdiniz?

2)      Sizce Ali’nin amcasının yaptığını günümüze uyarlayabilir miyiz?

3)      Ali yaptığından nasıl vazgeçmektedir?

4)      Teknolojinin insan hayatına bu kadar girmesi doğru mudur?

    Kitabın İncelemesini Yapan: Maşallah YALINKILIÇ, Şevket ÖNDER

   

    Yazarın Hayatı vikipedia'dan alıntılanmıştır.